1939 – 1944 – Encyklopedia miasta Mielca

II WOJNA ŚWIATOWA

I OKUPACJA HITLEROWSKA (1939 – 1945)

1939

1 IX Polskie Radio przekazało wiadomość o napadzie Niemiec hitlerowskich na Polskę i rozpoczęciu się wojny niemiecko-polskiej.
1 IX Nad Mielcem latał niemiecki samolot rozpoznawczy Dornier.
1 IX Dowództwo Armii „Karpaty” przeznaczyło do obrony Wytwórni Płatowców nr 2 i lotniska w Mielcu 215. i 216. pluton dział przeciwlotniczych 40 mm.
2 IX Samoloty typu Dornier Do-17 hitlerowskiej Luftwaffe zbombardowały Wytwórnię Płatowców nr 2 PZL w Mielcu-Cyrance. W wyniku nalotu zginęło 6 osób. Obiekty fabryczne nie zostały poważnie uszkodzone.
3-7 IX Przez Mielec przeszły uciekające z zachodu tłumy cywilów oraz oddziały polskiej 6. Dywizji Piechoty Armii „Kraków”, kierując się na wschód.
6-7 IX Dwa samoloty „Łoś”, pilotowane przez pil. Kazimierza Kulę i inż. pil. Rajmunda Kalpasa, ewakuowano do bazy Kierownictwa Zaopatrzenia Lotnictwa w Małaszewiczach.
4-7 IX Ewakuowano mieleckie urzędy wraz z dokumentacją w kierunku wschodnim. Utworzono Komitet Obywatelski i Straż Obywatelską dla utrzymania ładu i porządku w Mielcu.
6/7 IX Ewakuowała się załoga Wytwórni Płatowców nr 2 PZL.
7 IX Na mieleckim lotnisku załoga w składzie inż. Kazimierz Dzwonkowski i kpt. inż. Stefan Krukowski podjęła próbę wystartowania samolotem „Łoś”, ale w czasie startu podwozie samolotu złamało się i samolot uległ poważnym uszkodzeniom.
7 IX Wpisano do księgi protokołów Rady Gminnej Mielca: „ Ku pamięci. Notuje się, że dnia 7 IX 1939 r. otrzymał nominację na burmistrza miasta Mielca o godz. 7 wieczorem p. Józef Boryński nadaną przez burmistrza Franciszka Kazanę i prof. Władysława Kanię – zastępcę burmistrza i z dniem tym władzę Urzędu Miejskiego przejął p. Boryński Józef”.
Noc 7/8 IX Polska 10. Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej opuściła Radomyśl Wielki i pod osłoną nocy – przez Mielec i Kolbuszowę – dotarła do Rzeszowa 8 IX w godzinach rannych.
8 IX W okolicach Radomyśla Wielkiego polska Grupa Operacyjna „Boruta”, głównie 21. Dywizja Piechoty Górskiej, podjęła walkę z nacierającą niemiecką 2. Dywizją Pancerną i 4. Dywizją Lekką. Obie strony poniosły duże straty.
8 IX Wojska niemieckie wkroczyły do Mielca i rozpoczęła się okupacja niemiecka.
9 IX Wycofujące się pod naporem Niemców rozdrobnione oddziały Grupy Operacyjnej „Boruta” przekroczyły rzekę Wisłokę na odcinku pomiędzy Borową i Mielcem, i wieczorem dotarły w rejon Jaślan.
13 IX W dzień poprzedzający żydowski Nowy Rok 5749 żołnierze niemieccy z 8. Dywizji Piechoty Armii Południe, wspomagani przez niektórych miejscowych kolonistów niemieckich, zamordowali kilkudziesięciu Żydów oraz spalili bóżnicę i rzeźnię rytualną.
13 IX Niemcy zajęli WP-2 PZL i ustanowili własną administrację.
16 IX Burmistrz Józef Boryński, ze względu na brak znajomości języka niemieckiego, przekazał władzę burmistrzowską radnemu Apolinaremu Frankowi, a sam przyjął funkcję wiceburmistrza. Obie kandydatury zostały zatwierdzone przez tymczasowego Feldkomendanta miasta Mielca – niemiecką władzę okupacyjną.
20 IX W Krakowie utworzono konspiracyjną Organizację Orła Białego (OOB) i rozpoczęto tworzenie rejonów organizacyjnych.
22 IX Mjr Paweł Zagórowski (ps. „Góralik”, „Strzemię”) został mianowany komendantem konspiracyjnego mieleckiego Okręgu Organizacji Orła Białego (OOB).
IX W ramach OOB Stanisław Dolina ps. „Ignac” rozpoczął organizację siatki komórek dywersyjno-sabotażowych w Mielcu i okolicznych miastach.
3 X Na mocy tajnego pisma dowódcy 14. armii niemieckiej generała Lista w Tarnowie utworzono wyższą komendanturę polową (Oberfeldkommandanturen – OFK) obejmującą swym nadzorem m.in. Mielec i powiat mielecki. W Mielcu powołano komendę miasta.
12 X Na terenie okupowanej Polski południowo-wschodniej Niemcy utworzyli Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie.
X Wytwórnię Płatowców nr 2 PZL Mielec-Cyranka przejął niemiecki koncern fabryk lotniczych Ernst Heinkel Flugzeugwerke (GMBH) Seestadt Rostock i nadał jej nazwę Flugzeugwerk Mielec (FWM). Dyrektorem fabryki został dr Thiel, zastępcą i dyrektorem ds. technicznych – Kleinemeyer, a dyrektorem ds. administracyjno-handlowych – Hecker. Po naprawach zniszczeń rozpoczęto remonty samolotów transportowych „Junkers-52”, a następnie podjęto produkcję zespołów do samolotów Heinkel He-111 i He-117.
26 X Utworzono dystrykt krakowski – jeden z czterech okręgów administracyjnych Generalnego Gubernatorstwa (GG). Jedną z jednostek administracyjnych GG był Kreishauptmanschaft Dębica (Gross Kreiss Dębica), a w jego skład wchodziły m.in. tereny byłych powiatów mieleckiego i ropczyckiego połączonych w Landkreis Mielec-Ropczyce z siedzibą w Mielcu.
X Utworzono 8-osobową grupę operacyjną (Einsatzgruppe), przemianowaną później na placówkę sipo (policja bezpieczeństwa, zwana też gestapo), działającą w strukturze Komendy Operacyjnej (Einsatzkomando) Dębica. Powołano też policję porządkową (Ordnungpolitzei) oraz podporządkowane jej placówki policji ochronnej (Schutzpolizei) i żandarmerii (Gendarmerie – Posten Mielec). Ponadto funkcjonowała policja kryminalna (Kryminalpolizei – Kripo). Do czynności pomocniczych i pilnowania porządku powołano policję polską (tzw. granatową).
X Niemiecki przedsiębiorca Johan Jozef Hennig założył w Warszawie firmę budowlaną, która wykonywała różne prace budowlane (m.in. drogi, tory kolejowe i obiekty obozowe) na obszarze Generalnej Guberni. Siedziba główna firmy została ulokowana w Mielcu przy ul. G. Narutowicza 9.
X Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) został przekształcony w Tajną Organizację Nauczycielską (TON). Kierownikiem TON w Mielcu został Stanisław Biernacki.
Jesień Wybuchła epidemia tyfusu plamistego.
11 XI Grupa mieleckiej młodzieży złożyła kwiaty i wieńce z biało-czerwonymi szarfami na grobach poległych we wrześniu 1939 r.
11 XI W celu sterroryzowania ludności polskiej i żydowskiej niemieckie władze okupacyjne ogłosiły poprzez plakaty listę zakładników – znanych mieszkańców Mielca i okolicznych miejscowości. Zagrożono, że w przypadku zakłócania spokoju i porządku osoby te zostaną pozbawione życia.
23 XI Grupa sabotażowa Organizacji Orła Białego, kierowana przez Michała Skarbińskiego (ps. „Michał”) i Tadeusza Wondołowskiego, uszkodziła część maszyn oraz usunęła dokumentację polskich samolotów przygotowanych do remontu w FWM.
23 XI Niemieckie władze okupacyjne wprowadziły dla ludności żydowskiej nakaz noszenia opasek z gwiazdą Dawida.
28 XI Na podstawie rozporządzenia szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy utworzono Judendrat (zarząd gminy żydowskiej). Przewodniczącym został wybrany adwokat Józef Fink.
XI Rozpoczęto naukę w szkołach powszechnych (podstawowych), ale z programu nauczania usunięto wiedzę o Polsce. Niemieckie władze okupacyjne nie wyraziły zgody na działalność polskich szkół średnich.
XI Komenda konspiracyjnego Związku Walki Zbrojnej w Krakowie (organizacji powołanej przez rząd emigracyjny) utworzyła Inspektorat Rejonowy ZWZ w Mielcu, zwany też Inspektoratem Mielec-Tarnobrzeg. Pierwszym inspektorem i organizatorem Inspektoratu był mjr Walerian Tumanowicz ps. „Jagra”. W ramach Inspektoratu utworzono m.in. Obwód ZWZ Mielec. Pierwszym komendantem Obwodu był rtm. Stanisław Wysocki ps. „Godziemba”.
1 XII Powiatowym inspektorem szkolnym przy niemieckim Landkomisarzu został wysiedlony z Poznania Edward Groele.
17 XII Niemieckie władze okupacyjne powołały Policję Polską („granatową”). Jej siedziba mieściła się początkowo w budynku szkolnym fundacji barona Hirscha, a następnie w drewnianym domu przy ul. W. Potockiego.
XII W Mielcu zamieszkały pierwsze rodziny przymusowych wysiedleńców z Wielkopolski.

Ponadto w 1939 r.:

Niemieckie władze okupacyjne zmieniły nazwy ulic. Apteczna otrzymała nazwę Apothekerstrasse, S. Batorego – Bäckerstrasse, J. Czarneckiego – Winfunstrasse, Hetmańska – Fischstrasse, A. Kędziora – Cyrankastrasse, J. Kilińskiego – Złotnickastrasse, Krakowska – Krakauerstrasse, Kolejowa – Eisenbahnstrasse, Konfederacka – Bruckenstrasse, Kościelna – Kirchstrasse, T. Kościuszki – Johan Kilinkstrasse, I. Krasickiego – Krasickistrasse, Krótka – Kurzenstrasse, Kwiatowa – Blumenstrasse, Legionów – Hohenbachstrasse, Lelewela – Kraupenstrasse, A. Mickiewicza – Mickiewiczstrasse, S. Moniuszki – Leo Stangeterstrasse, G. Narutowicza – Narutowiczstrasse, W. Oborskiego – Sudetenstrasse, Ogrodowa – Gartenstrasse, B. Pierackiego – Poststrasse, Piłsudskiego – Piłsudskistrasse, Piusa XI – Pius XI strasse, Polna – Feldstrasse, W. Potockiego – Reichsheimerstrasse, M. Reya – Reystrasse, Rynek – Victoria Platz, Rzeczna – Flussstrasse, Sandomierska – Sandomirstrasse, S. Sękowskiego – Marktstrasse, J. Sobieskiego – Neuestrasse, S. Staszyca (Staszica) – Staszycstrasse, Szeroka – Breitestrasse, Tarnobrzeska – Tarnobrzegerstrasse, Torowa – Streckenstrasse, 3 Maja – Moniuskostrasse, Warszawska – Warszauerstrasse, Wąska – Engestrasse, Wolności – Kolbuszowerstrasse, Zacisze – Stillerwinkelstrasse, J. Zamoyskiego – Padewstrasse, Zawale – Hinterwal, S. Żeromskiego – Fabrikstrasse i Żydowska – Judenstrasse.
Niemieckie władze okupacyjne rozlokowały w Mielcu najważniejsze urzędy, instytucje i organy bezpieczeństwa w następujących budynkach: Landratant (Starostwo) – J.Kilingstrasse (dziś ul. T. Kościuszki 10), Stadtverwaltung (Zarząd Miejski) – J. Piłsudskistrasse (dziś ul. A. Mickiewicza 2), Arbeitsamt (Biuro Pracy, Urząd Zatrudnienia) – J. Piłsudskistrasse (dziś ul. A. Mickiewicza 34), Gendanmerie (Żandarmeria) – Eisenbahnstrasse (dziś ul. Jadernych 1), Postamt (Urząd Pocztowy) – Poststrasse (dziś ul. Obrońców Pokoju), Ortskomanto (placówka Sipo – Policji Bezpieczeństwa) – Narutowiczstrasse (dziś ul. G. Narutowicza), Landant (Gmina Wiejska) – J. Kilingstrasse (dziś ul. T. Kościuszki 25).
Niemieckie władze okupacyjne wyraziły zgodę na organizację uroczystości kościelnych wyłącznie w kościele św. Mateusza i na placu okalającym kościół (wewnątrz muru przykościelnego).

1940

I Dane z początku okupacji niemieckiej w Mielcu: powierzchnia miasta – 696 ha, grunty uprawne – 205,83 ha, lasy – 37 ha, nieużytki – 453,17 ha, ludność – 12.149, studnie – 691 (stale badane – 11); spółdzielnie kredytowe: Bank Spółdzielczy, Komunalna Kasa Oszczędności, Powiatowa Kasa Rękodzielnicza, Kasa Stefczyka; Spółdzielnia Spożywcza Społem „Konsum”, Spółdzielnia Rolnicza „Żniwo”, spółdzielnie mleczarsko-jajczarskie – 2; gospodarstwa rolne: większe własności – 2, mniejsze własności (do 25 ha) – 20, lekarze – 14, akuszerki – 4, apteki – 2.
I – II Niemcy utworzyli obóz pracy dla Żydów w Czekaju (przysiółek Cyranki) dla potrzeb firmy budowlanej „Baumer – Loesch”.
I W FWM rozpoczęto remonty i naprawy samolotów Luftwaffe, głównie „Junkersów-52”.
II Konspiracyjna OOB została włączona do Związku Walki Zbrojnej.
Noc 5/6 III Do Mielca przybył specjalny pociąg z około tysiącem przymusowych wysiedleńców z Wielkopolski, najwięcej z Poznania. Umieszczono ich w dwóch budynkach szkolnych (gimnazjalnym i seminaryjnym) przy ul. J. Kilińskiego (Złotnickastrasse), a z czasem rozlokowano po domach prywatnych w Mielcu i okolicy.
10 III Funkcjonariusze gestapo aresztowali grupę najbardziej znanych mielczan, w tym byłego burmistrza Franciszka Kazanę, byłego wiceburmistrza Piotra Żelazkę, Andrzeja Dziadyka i Adama Borzęckiego, a następnie skierowali ich do obozów koncentracyjnych.
10 III Władysław Jasiński wydał w Tarnobrzegu pierwszy numer konspiracyjnej gazety „Odwet”. Jeden z punktów przebitkowych (powielanie gazety) znajdował się na strychu warsztatu Romana Ortyla w Mielcu.
III Niemcy rozwiązali Komitet Obywatelski i Straż Obywatelską.
Wiosna W porozumieniu z niemieckimi władzami okupacyjnymi uruchomiono Miejską Szkołę Handlową (Zweijahrige Stadtische Handelsschule im Mielec). Jej dyrektorem – po konsultacji z ruchem oporu – został Alfons Zajączkowski.
Wiosna Rozpoczęła funkcjonowanie mielecka konspiracyjna komórka organizacyjna Komisji Oświecenia Publicznego (KOP), koordynująca tajne nauczanie. Jej organizatorem był Piotr Adamski.
IV Przybyły z Poznańskiego Jan Piątek otworzył zakład fotograficzny „Foto Rubens” przy Victoriaplatz (Rynek) 1.
7 IV Grupa uczniów (Zbigniew Maziarzewski, Józef Umiński, Stanisław Wnęk) założyła konspiracyjną organizację Związku Przyszłych Polskich Żołnierzy, a wkrótce potem utworzono zastęp harcerski „Rysie”.
IV W Katyniu sowieckie NKWD zamordowało ok. 4,5 tys. oficerów WP i funkcjonariuszy polskiej Policji Państwowej, w tym kilkadziesiąt osób związanych z Mielcem i ziemią mielecką.
18 V Gestapo aresztowało Leona Lachnita – nauczyciela, za udział w akcji przeciw niemieckim kolonistom w Hykach, przeprowadzonej przed wojną.
V W związku z planowaną budową obiektów wojskowych Niemcy wysiedlili mieszkańców miejscowości Blizna i przysiółka Łuże oraz okolic. Pozostawiono kilka rodzin, które podjęły się pracy w lesie.
23 VII Ukazało się rozporządzenie generalnego gubernatora o rozwiązaniu wszystkich stowarzyszeń i związków polskich na terenie GG. Wyjątkiem były Ochotnicze Straże Pożarne i PCK, ale mogły działać w bardzo ograniczonym zakresie.
IX Rozpoczęła działalność niemiecka firma budowlana Hecker&Fritz przy Torowastrasse (ul. Torowa) 54. W 1943 r. zatrudniała 276 osób.
12 X W ramach Akcji AB (likwidacja inteligencji polskiej) funkcjonariusze gestapo, a wśród nich byli uczniowie mieleckiego gimnazjum Oskar Jeck i Rudolf Zimmermann, aresztowali mieleckich profesorów gimnazjalnych: Edwarda Grabarskiego, Władysława Kanię, Franciszka Siorka, Mariana Sobonia, Antoniego Rajtara, Stanisława Kozłowskiego i ks. Wincentego Bialika.
XI W FWM członkowie grupy sabotażowo-dywersyjnej Związku Odwetu wykonali szereg akcji, m.in. podkładając fałszywą dokumentację części samolotowych, umieszczając w samolotach materiały powodujące zatarcie silników oraz niszcząc kompresory w kotłowni, co spowodowało duże straty materialne.

Ponadto w 1940 r.:

Utworzono Polski Urząd Gospodarki Wodnej.
Do Flugzeugwerk Mielec zwożono samoloty, które Niemcy zdobyli na terenie Polski. Po wyremontowaniu planowano sprzedać je Bułgarii i Rumunii.
W podmieleckich lasach obok wsi Smoczka zbudowano poligon dla wojsk niemieckich.
W osiedlu fabrycznym uruchomiono osiedlową sieć gazową (pierwszą w Mielcu).
Na polecenie władz okupacyjnych zlikwidowano Kasę Stefczyka, a udziały przeniesiono do Banku Spółdzielczego.
Rozpoczęto akcję wpisywania się miejscowej ludności na Volkslistę – niemiecką listę narodową. (Do 1943 r. w powiecie mieleckim wpisano około 100 osób, w tym 23 w Mielcu.)
Grupa nauczycieli utworzyła Spółdzielczą Składnicę Materiałów Piśmiennych „Ogniwo”. Jej siedzibą był drewniany dom przy Kilingstrasse (ul. T. Kościuszki).
Kazimierz Pracki jako powiernik F. Zuckerbrota uruchomił młyn parowy gospodarczy i tartak parowy gospodarczy przy Hohenbachstrasse (dziś ul. Legionów).

1941

II Komendantem Obwodu ZWZ Mielec został kpt. Józef Antoni Kogut ps. „Kruszyna”, „Mścisław”.
II – IV Na terenie Mielca i powiatu mieleckiego funkcjonariusze gestapo dokonali wielu aresztowań członków ZWZ podejrzanych o wydawanie i kolportowanie gazetki konspiracyjnej „Odwet”, m.in. Eugeniusza Dębickiego, Józefa Gorlacha, Antoniego Jaroszyńskiego, Jana i Stanisława Rysiów, Mariana Ziętkowicza – łącznie około 40 osób.
17 III Na podstawie zezwolenia landkomisarza Tadeusz Zawadzki uruchomił rozlewnię i probiernię win przy Victoriaplatz (Rynek) 7.
III Burmistrzem miasta Mielca został Johan Zimmerman – kolonista niemiecki z Czermina (Hochebach).
III W FWM na polecenie Stanisława Doliny „Ignaca” członkowie Związku Odwetu Bolesław Kałuża i Gustaw Gotowicki spowodowali pożar hali nr 3 i znajdujących się w niej szybowców.
III Rozpoczęło działalność niemieckie przedsiębiorstwo budowlane Alfreda Senfta. W 1943 r. zatrudniało 95 osób.
III Odon Niepiełko uruchomił restaurację przy ul. Szerokiej.
Wiosna Konspiracyjna organizacja Chłopska Straż (Chłostra) została przemianowana na Bataliony Chłopskie (BCh). W Mielcu utworzono Obwód BCh i podporządkowano go Okręgowi VI (Kraków, Rzeszów, Śląsk). Komendantem Obwodu został mianowany Jan Błachowicz ps. „Kropidło”.
27 IV W bunkrze głodowym bloku nr 11 niemieckiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu zmarł Marian Batko, absolwent Gimnazjum w Mielcu, nauczyciel, uczestnik działalności konspiracyjnej w czasie okupacji hitlerowskiej. Według jednej z wersji jego śmierci – w czasie selekcji więźniów dobrowolnie zgłosił się za młodego człowieka i Niemcy wyrazili na to zgodę.
16 VI W Tarnowie zarejestrowano spółkę spożywczą „Samopomoc” o charakterze rolniczo-handlowym.
22 VI Od ataku Niemiec na ZSRR Flugzeugwerk Mielec i lotnisko fabryczne – poza działalnością produkcyjną – stanowiły bazę remontową dla samolotów walczących na froncie wschodnim.
10 VII Na skutek starań rodziny i wpływowych osób Franciszek Kazana został uwolniony z obozu w Oranienburgu i powrócił do Mielca.
VII Grupa sabotażowo-dywersyjna Związku Odwetu przecięła przewody telefoniczne przy linii kolejowej Mielec-Dębica.
1 VIII Polacy Maksymilian Luleczka i Jan Schwarz oraz Niemiec Henryk Kurz założyli Spółdzielnię Rolniczo-Handlową z siedzibą przy Victoriaplatz (Rynek)18. Zatrudniano 40-50 osób.
Lato Z nakazu niemieckich władz okupacyjnych na cmentarzu żydowskim przy ul. Kolejowej zdemontowano wszystkie płyty nagrobkowe (macewy) i użyto ich do różnych celów budowlanych na terenie Mielca.
X Na polecenie niemieckich władz okupacyjnych uruchomiono Publiczną Szkołę Zawodową dla Uczniów Rzemiosła. Zajęcia prowadzono w budynku szkolnym przy ul. J. Kilinkstrasse (T. Kościuszki 4).
10 X Kolejowa grupa sabotażowa Związku Odwetu spowodowała pożar kilku wagonów z sianem, stojących na bocznicy kolejowej w Mielcu.
2 XI W okolicach Łowicza zmarł Stanisław Kryczyński (l. 30) – absolwent Państwowego Gimnazjum w Mielcu, historyk, badacz historii Mielca i okolic, autor wielu opracowań historycznych.
16 XI Kolejowa grupa sabotażowa dokonała środkami specjalnymi zakażenia wagonów przeznaczonych dla niemieckiego wojska.
24 XII Grupa dywersyjna ZWZ (Józef Augustyn, Wojciech Lis, Aleksander Rusin, Antoni Rusin i Józef Węgrodzki) wykonała udaną akcję wypadową na niemiecki magazyn wojskowy w Smoczce, zdobywając broń i amunicję. W czasie wymiany ognia zginął żołnierz niemiecki.
27 XII Członek Związku Odwetu Tadeusz Bieniewski uszkodził linię wysokiego napięcia Mościce-Mielec, powodując przerwę w dopływie energii elektrycznej do FWM.
XII Członek Związku Odwetu Jan Gruszczyński „Sęp” podpalił dwa baraki w niemieckim obozie wojskowym w Smoczce.

Ponadto w 1941 r.:

Okupanci niemieccy utworzyli m.in. w Mielcu Baudienst – Polską Służbę Budowlaną, do której wcielali przymusowo mło-dzież męską do lat 19. Służba ta chroniła od przymusowych wywózek do III Rzeszy, ale była bardzo ciężka, m.in. przy budowach dróg i obiektów.
Na polecenie Niemców rozebrano drewnianą synagogę w Rzochowie. Mieszkańcy Rzochowa nie podjęli się tego zadania, toteż rozbiórkę wykonali robotnicy sprowadzeni z innych miejscowości.
Grupa nauczycieli utworzyła Spółdzielczą Składnicę Materiałów Piśmiennych „Ogniwo” przy ul. J. Kilinkstrasse (ul. T. Kościuszki).

1942

5 II Grupa operacyjna oddziału partyzanckiego „Jędrusie” pod dowództwem Władysława Jasińskiego „Jędrusia” zabrała siłą z kasy Banku Spółdzielczego ok. 147 tysięcy zł, co stanowiło połowę jego kapitału.
14 II Utworzono Armię Krajową w wyniku przekształcenia Związku Walki Zbrojnej. M.in. utrzymano mielecki Obwód i nadano mu kryptonimy: „Mleko”, „Fa” i „1/12”.
9 III Wczesnym rankiem wojsko niemieckie rozpoczęło akcję usunięcia ludności żydowskiej z Mielca. Po wstępnej selekcji na rynku mężczyzn skierowano do obozów w Pustkowie i Cyrance, a pozostałych Żydów przeprowadzono na teren Berdechowa (przysiółek Chorzelowa), gdzie umieszczono w baraku (najsłabszych fizycznie) i hangarach lotniczych.
9 III Na terenach Borku Niemcy (oddział SS, funkcjonariusze gestapo i żandarmeria) dokonali masowej egzekucji około 300 Żydów, głównie starszych, chorych i niezdolnych do pracy. Zwłoki zakopano na miejscu kaźni.
12 III Zgromadzoną w hangarach ludność żydowską wywieziono pociągami do obozów w Bełzie, Białej Podlaskiej, Dubience, Krasnymstawie, Międzyrzeczu, Parczewie i Włodawie.
19 III W szpitalu wojskowym w Szkocji zmarł starszy sierżant Stanisław Działowski, mielczanin, pilot i konstruktor lotniczy, jeden z pionierów lotnictwa sportowego w Polsce, współtwórca serii samolotów sportowych DKD, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 i walk o Anglię jako pilot samolotów bojowych w 1940 r.
III Na południowo-wschodniej części terenu FWM Mielec Niemcy zbudowali obóz pracy Arbeitslager Mielec – Konzentrationslager Płaszów, w którym przetrzymywano Żydów, a później także Polaków, pracujących niewolniczo w FWM.
III W Lasku Berdechowskim obok obiektów fabryki samolotów Flugzeugwerk Mielec Niemcy rozpoczęli masowe egzekucje na Żydach, Polakach i wielu osobach nieznanego pochodzenia. Do lipca 1944 r. rozstrzelano około 500 osób.
III Rozpoczęła działalność konspiracyjna Powiatowa Komisja Oświaty i Kultury w Mielcu, kierująca tajnym nauczaniem w powiecie mieleckim. Jej przewodniczącym został Piotr Adamski ps. „Jan Michnicki”.
IV Dla zwiększenia bezpieczeństwa FWM i lotniska – Niemcy wykonali lotnisko fikcyjne na polach złotnickich.
Wiosna Powstała pierwsza „Trójka PPR”, a wkrótce potem grupa wypadowa Gwardii Ludowej.
Wiosna Na polecenie niemieckich władz okupacyjnych rozebrano resztki spalonej bóżnicy i rzeźni żydowskiej w Mielcu.
Wiosna W Porębach Wojsławskich Niemcy zbudowali obóz, w którym przetrzymywali jeńców francuskich, a później jeńców radzieckich.
15 V FWM wizytowała komisja koncernu lotniczego Ernst Heinkel Flugzeugwerk w Rostocku.
V Grupa sabotażowa ZWZ-AK w FWM umieściła materiały zapalające w oblatywanych niemieckich samolotach i spowodowała ich uszkodzenia, a dwa całkowicie zniszczyła.
V/VI W FWM rozpoczęto produkcję części do samolotu He-177.
V W FWM zatrudniono do produkcji lotniczej pierwszą grupę Żydów.
30 V Grupa wypadowa Gwardii Ludowej zabrała z mieleckiego Banku „Społem” 60 tys. zł.
V W związku z wykryciem przez gestapo odbiornika radiowego i punktu nasłuchowego w rzochowskim kościele – proboszcz tej parafii ks. Karol Dobrzański uciekł z Rzochowa i ukrywał się do końca okupacji, najdłużej w Jastrzębi u znajomego księdza. Administratorem parafii został ks. Piotr Stary i pełnił tę do funkcję do 1945 r.
VI Obok wzgórza na terenie Borku Niemcy rozpoczęli rozstrzeliwanie Żydów przywożonych z terenu Mielca i okolic. Egzekucje takie zdarzały się do czerwca 1944 r. Ogółem zamordowano około 80 osób.
19 VIII W niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau zmarł ks. dr Wincenty Bialik (l. 48), katecheta w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. S. Konarskiego w Mielcu oraz dyrektor bursy gimnazjalnej w latach 30.
VIII(?) W niemieckim obozie koncentracyjnym w Oranienburgu zmarł (został zamordowany?) Andrzej Dziadyk (l. 58) – adwokat z Mielca, jeden z najaktywniejszych działaczy społecznych w Mielcu w okresie międzywojennym XX w., prezes Towarzystwa Ochotniczej Straży Pożarnej.
12 X W niemieckim obozie w Oranienburgu zmarł Władysław Kania (l. 56) – uczestnik I wojny światowej, nauczyciel mieleckiego gimnazjum, społeczny komendant hufca ZHP, działacz społeczny, długoletni radny Rady Gminnej i członek Zwierzchności Gminnej miasta Mielca.
12 X(?) W hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu zamordowano ks. Romana Sitkę.
27 XI Oddział partyzancki „Jędrusie” skonfiskował w mieleckim Banku „Społem” 18 000 zł i w magazynach tej spółdzielni żywność i odzież na potrzeby oddziału.
27 XI Zmarł Franciszek Jaglarz (l. 76) – poczmistrz, działacz społeczno-kulturalny, burmistrz Mielca w latach 1927-1929.
XI Oddział Narodowej Organizacji Wojskowej podpalił skład siana i słomy na bocznicy kolejowej w Wojsławiu.
XI – XII Gestapo aresztowało kilkudziesięciu pracowników FWM – członków AK, zarzucając im działalność dywersyjno-sabotażową. Niemal wszystkich wywieziono do niemieckich obozów koncentracyjnych, najwięcej do Oświęcimia.
XII W lasach koło Chorzelowa oddział partyzancki Wojciecha Lisa zaatakował żołnierzy Wehrmachtu nadzorujących prace leśne, zabierając im broń i mundury. Żołnierzy puszczono wolno.
XII Kolejowa grupa dywersyjna AK zorganizowała udaną akcję na transport do FWM, zdobywając broń maszynową, części do radiostacji lotniczych i różne części samolotowe.
XII Z inspiracji Komendy Obwodu AK w Mielcu zorganizowano konspiracyjną wytwórnię materiałów wybuchowych, dywersyjnych i sabotażowych. W działania te włączyli się m.in. Józef Bułaś, Stanisław Mróz, Józef Szczur i Grzegorz Weryński.
XII Grupa sabotażowa AK przecięła linię wysokiego napięcia Mościce-Mielec, powodując przerwę w dostawie energii elektrycznej do FWN na około 60 godzin.

Ponadto w 1942 r.:

Na polecenie władz okupacyjnych Bank Spółdzielczy przejął Rękodzielniczą Kasę Zaliczkową i Kasę Stefczyka.
Przy ul. Kolejowej (w pobliżu przejazdu przez tory w kierunku Cyranki wybudowano obóz jeniecki, w którym więziono prawdopodobnie jeńców francuskich (krótko) i radzieckich, których kierowano do prac drogowych i leśnych.
Wykonano remont kościoła cmentarnego św. Marka (wcześniej św. Michała) nad Wisłoką i m.in. dobudowano zakrystię.
W dwóch pawilonach przy ul. Tarnobrzegerstrasse (ul. H. Sienkiewicza) – byłej siedzibie policji – uruchomiono szpitalny Oddział Zakaźny dla ludności polskiej.
Utworzono konspiracyjną Powiatową Komisję Oświaty i Kultury (PKOiK) do kierowania tajnym nauczaniem w powiecie mieleckim.
W hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Oranienburgu zmarł (został zamordowany?) Franciszek Siorek (l. 59) – długoletni nauczyciel mieleckiego gimnazjum, założyciel pierwszej mieleckiej drużyny skautowej, działacz społeczny.
Jan Ortyl uruchomił Stację Obsługi Samochodów przy ul. A. Mickiewicza (dziś – ul. W. Szalay-Groele).
Konstancja Kasperek uruchomiła magiel elektryczny przy Hohenbachstrasse (Legionów) 3.
Rozpoczęło działalność przedsiębiorstwo robót inżynieryjno-budowlanych Romana Goreckiego i Leona Stróżyka przy ul. Tarnobrzegerstrasse. Zatrudniono 112 osób.
Przybyły z Ukrainy Aleksander Prytyka uruchomił fabrykę soków owocowych „Jagoda” przy ul. Hohenbachstrasse (dziś ul. Legionów).
Po powstaniu zastępu harcerskiego – „Orłów” – „Rysie” i „Orły” zostały włączone w strukturę Szarych Szeregów AK Obwodu „Mleko” w Mielcu.
Niemcy zniszczyli cmentarz żydowski przy ul. Kolejowej. Macewy i dużą ilość piasku użyto do celów budowlanych na terenie miasta.

1943

1 I Działalność produkcyjną rozpoczęła Fabryka Kafli (Kachelfabrik) niemieckiego przedsiębiorcy J. Henniga przy ul. Moniuszki 751. Zatrudniała kilkanaście osób.
9 I W potyczce z niemiecką żandarmerią w Trzciance koło Połańca zginął Władysław Jasiński „Jędruś” (l. 34) – absolwent mieleckiego gimnazjum, harcerz i sportowiec, magister prawa, w czasie okupacji hitlerowskiej założyciel i dowódca oddziału partyzanckiego „Jędrusie”. Nowym dowódcą „Jęrusiów” został Józef Wiącek „Sowa” – dotychczasowy zastępca „Jędrusia”.
22 II W czasie próby aresztowania nieznanego mężczyzny na terenie Górki Cyranowskiej w strzelaninie zginął policjant Zdzisław Sarnowski, a drugi policjant został ranny. Później okazało się, że mężczyzna był ukrywającym się członkiem AK.
5 III W hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu zmarł (został zamordowany?) ks. Jan Pyzikiewicz (l. 42) – rzochowianin, proboszcz parafii w Lipnicy Wielkiej.
8 III Grupa wypadowa GL zabrała z magazynów Baudienstu 150 koców.
8-9 III Na konferencji w Marienche decydenci niemieccy podjęli decyzje w sprawie montażu kompletnego samolotu He-111 w Flugzeugwerk Mielec.
12 III Jedna z grup sabotażowo-dywersyjnych rozkręciła szyny na linii kolejowej Tarnobrzeg-Mielec, co spowodowało zatrzymanie ruchu na kilka godzin.
19 III Grupa dywersyjna AK pod dowództwem Kazimierza Bogacza „Bławata” próbowała rozbić więzienie w Mielcu, ale próba nie udała się.
29 III Oddział „Jędrusie” pod dowództwem Józefa Wiącka „Sowy”, wspomagany przez mieleckich AK-owców, rozbił więzienie w Mielcu i uwolnił około 180 więźniów, a wśród nich kpt. Krasonia – komendanta Obwodu AK Tarnobrzeg i prof. Zygmunta Szewerę. W odwecie Niemcy dokonali aresztowań wielu najbliższych osób „Jędrusiów”, a zwłaszcza rodziców i rodzeństwa i wywieźli je do obozów koncentracyjnych.
III Grupa dywersyjna AK przeprowadziła akcję na Arbeitsamt (Biuro Pracy) i zabrała m.in. kartoteki osób wytypowanych do wywiezienia na przymusowe roboty do Niemiec, a następnie zniszczyła zabrane dokumenty.
12 IV Grupa wypadowa GL w czasie akcji w Mielcu zastrzeliła policjanta granatowego i raniła gestapowca.
4 VI Odbył się oblot pierwszego samolotu He-111 zmontowanego w Flugzeugwerk Mielec.
30 VI Gestapo aresztowało kilkunastu mieszkańców Mielca pod zarzutem współpracy z AK. W czasie akcji gestapowcy omyłkowo zastrzelili niemieckiego oficera.
20 VII Niemcy aresztowali 12 mieszkańców Cyranki pod zarzutem prowadzenia działalności dywersyjnej i sabotażowej. W czasie akcji zastrzelono Andrzeja Belcarza.
VII Na terenie Smoczki grupa dywersyjna AK rozbroiła kilku żołnierzy niemieckich.
19 VIII W czasie ucieczki, po wykonaniu wyroku na konfidencie gestapo w Mielcu J. Smacznym, zginął Stanisław Fryc (l. 26) – dowódca patrolu dywersyjnego Komendy Obwodu AK w Mielcu. Na rozkaz niemieckiego przełożonego w pościgu uczestniczyli polscy junacy Baudienstu nieświadomi, kogo mają złapać.
20 VIII Patrol AK wykonał wyrok śmierci na pracowniku FWM Julianie Kinowskim za pomoc Niemcom w czasie pościgu za S. Frycem.
VIII W porozumieniu z komendą Obwodu AK z mieleckiego lotniska zdezerterował samolotem niemiecki pilot Ludwik Herman. Zabrał ze sobą m.in. zaszyfrowane meldunki mieleckiego AK dla rządu londyńskiego.
VIII Do obozu w Smoczce przywieziono dużą grupę jeńców francuskich.
21 IX Na terenie Smoczki patrol AK zastrzelił niemieckiego żandarma za znęcanie się nad Polakami.
IX W FWM rozpoczęto produkcję części i montaż ostateczny niemieckiego samolotu dalekiego zasięgu He-219.
2 X Patrol AK wykonał wyrok przez rozstrzelanie na Eugeniuszu Potocznym za współpracę z Niemcami.
9-24 X Występował Cyrk „Józefiego”.
18 X Zmarła Konstancja Oborska – właścicielka pałacyku i parku przy ul. Legionów, inspiratorka wielu przedsięwzięć charytatywnych.
19 X Na terenie Borku Niemcy rozstrzelali Stanisława Fidzińskiego (l. 22) – żołnierza AK ps. „Żbik”, aresztowanego w czasie akcji konfiskaty mundurów niemieckich u krawca Holki przy Złotnickastrasse (J. Kilińskiego).
20 X W Charzewicach hitlerowcy rozstrzelali grupę polskich zakładników, w tym mielczan: Mariana Dyducha, Adama Hillebranda, Tadeusza Mikułę, Ignacego Luberę i Jana Luberę.
2 XI W Złotnikach patrol AK wykonał wyrok śmierci przez rozstrzelanie na mieleckim policjancie Stanisławie Gaborze i zastrzelił usiłującego interweniować drugiego policjanta Juliana Toczyńskiego.
2 XI Zmarł Józef Boryński – radny Rady Miejskiej w Mielcu w latach 30, pełniący obowiązki burmistrza Mielca w okresie od 7 do 16 IX 1939 r., pracownik Zarządu Miejskiego w Mielcu.
3 XI W Złotnikach hitlerowcy rozstrzelali 10 polskich zakładników przywiezionych z więzienia w Rzeszowie. Był to odwet za zastrzelenie dwóch polskich policjantów 2 XI.
23 XI Niemcy rozstrzelali członka mieleckiej AK Henryka Marcinkowskiego.
XI W czasie potyczki na terenie Łuża oddział AK Aleksandra Rusina „Rusala” zabił 5 żołnierzy niemieckich.
XI Patrol specjalny NOW wykonał wyrok przez rozstrzelanie na dwóch mieszkankach Mielca – konfidentkach Gestapo.
Jesień Grupa oficerów z komendy Obwodu AK Mielec zorganizowała akcję na Komunalną Kasę Oszczędności przy J. Kilingstrasse (dziś ul. T. Kościuszki) i zabrała 200 tys. zł na cele organizacji.

Ponadto w 1943 r.:

Utworzono niemiecką administrację nieruchomościami. Siedziba tej instytucji znajdowała się przy J. Kilingstrasse (ul. T. Kościuszki) 53. W 1943 r. zatrudniano w niej 39 osób.
Niemcy wywieźli jeńców radzieckich z obozu przy stacji kolejowej w Mielcu prawdopodobnie do Majdanu.
W zakładach lotniczych Flugzeugwerk Mielec wykonano 20 sztuk konspiracyjnego krzyża harcerskiego, które otrzymali instruktorzy „Roju” – konspiracyjnego Hufca Harcerzy Mielec.
Największe firmy mające siedzibę w Mielcu zatrudniały następującą ilość pracowników: firma budowlana Johan Jozef Hennig – 712, przedsiębiorstwo budowlane Alfred Senft – 95 osób.
W Rzochowie Niemcy uruchomili firmę NOLL specjalizującą się w budowaniu dróg.

1944

5 I W hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie zamordowano Edwarda Groele (l. 59) – nauczyciela, inspektora szkolnego w latach okupacji hitlerowskiej w pow. mieleckim, aresztowanego za współpracę z ruchem oporu.
I – III Niemcy zlikwidowali obóz pracy dla Żydów na terenie Czekaja – przysiółka Cyranki.
17 II Prawdopodobnie w Chorzelowie wykonano wyrok śmierci na Antonim Józefie Kogucie (ps. „Kruszyna”, „Mścisław”) – komendancie Obwodu AK Mielec – za „działanie świadome na szkodę Siły Zbrojnej Państwa Polskiego”. Rozstrzelano także 4 innych członków kierownictwa Obwodu AK Mielec i żonę jednego z nich.
II Komendant Okręgu AK Kraków odwołał mjr. Waleriana Tumanowicza „Jagrę”z funkcji inspektora Inspektoratu AK Mielec i mianował na tę funkcję kpt. Stefana Łuczyńskiego ps. „Karp”, „Boryna”, „Sawa”.
26 II Flugzeugwerk Mielec wizytował generalny gubernator GG – Hans Frank.
II Prawdopodobnie w związku z uruchomieniem produkcji części do samolotu He-219 – zmieniono nazwę mieleckiej fabryki z Flugzeugwerk Mielec na Vereinigte Ostwerke G.m.b.H. Na stanowisko dyrektora generalnego desygnowany został Heine, a jego zastępcami – Kleinmayer i Hecker.
11 III W akcjach na Johana Zimmermanna (burmistrza Mielca) i Hansa Müllera patrol AK zdobył 5 sztuk broni osobistej wraz z amunicją.
17 III Oddział AK Aleksandra Rusina „Rusala” po krótkiej walce zdobył na drodze Mielec-Kolbuszowa niemiecki tabor z bronią, amunicją i bydłem.
24 III Niemcy aresztowali uczestników odprawy AK w Krakowie, m.in. inspektora Inspektoratu AK Mielec kpt. Stefana Łuczyńskiego.
29 III Kierownictwo niemieckie FWM rozpoczęło ewakuację maszyn i urządzeń oraz części załogi do kopalni soli w Wieliczce.
III Pełnienie obowiązków inspektora Inspektoratu AK Mielec powierzono mjr. Feliksowi Korczyńskiemu „Stefowi”.
1 IV Pełnienie obowiązków komendanta Obwodu AK Mielec powierzono Antoniemu Bogdanowi „Krukowi” – dotychczasowemu zastępcy komendanta Obwodu.
IV W zasadzce przy szosie Rzochów-Niwiska oddział AK „Rusala” rozbroił żołnierzy niemieckich i zabrał im 20 rowerów.
IV W mieleckiej fabryce samolotów zatrudnionych było ok. 5500 osób, w tym 2760 Polaków, 2300 Żydów i 460 Niemców.
V Funkcję inspektora Inspektoratu AK Mielec objął mjr Tadeusz Zieliński „Obuch”.
V Do parafii św. Mateusza przybyła grupa sióstr felicjanek (Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa z Kantalicjo) i poza działalnością na rzecz parafii m.in. zorganizowała szwalnię.
V Grupa specjalna Komendy Obwodu AK Mielec przejęła zrzut broni z alianckiego samolotu na terenie Podborza. Akcją kierowali por. Stanisław Sołtys ps. „Wójt” i por. Leon Kobzdej ps. „Leśnik”.
20 V Prawdopodobnie na skutek doniesienia funkcjonariusze gestapo dokonali pacyfikacji dworu Przybysz, gdzie spodziewali się znaleźć broń i amunicję z alianckiego zrzutu. Nie znaleziono niczego, ale zastrzelono administratora majątku Janusza Skrzypka (członka AK) oraz aresztowano Stanisława Sołtysa („Wójta”), Mieczysława Mazura, Józefa Piszczka i Józefa Kądziołkę – członków AK i dzierżawcę dworu Jana Skrzypka.
23 V Patrol AK w składzie: Wiesław Lachnit „Kulski”, Walenty Basiaga „Walek” i Grzegorz Weryński „Jaskółka” podjął próbę uwolnienia z rąk gestapo w Mielcu Stanisława Sołtysa „Wójta” – oficera Inspektoratu AK Mielec. Akcja nie udała się, a W. Lachnit i G. Weryński zginęli.
31 V W niewyjaśnionych okolicznościach na terenie Rożniat został ciężko ranny por. Leon Kobzdej „Leśnik” – oficer dywersji Komendy Obwodu AK Mielec. Mimo pomocy lekarskiej i przewiezienia do szpitala w Sandomierzu, po dwóch dniach zmarł.
4 VI Komendantem Obwodu AK „Mleko” (Mielec) został mianowany rtm. Konstanty Łubieński ps. „Zbigniew”, „Marcin”, „Sosna”.
1 VII Ukazało się obwieszczenie SS i policji GG o skazaniu na śmierć 17 osób, w tym Władysława Kępy i Stanisława Kiliana z Mielca.
VII – VIII Mielecka fabryka samolotów i lotnisko były bazą wypadową niemieckiego lotnictwa.
11 VII Gestapo odnalazło konspiracyjną wytwórnię broni, granatów i materiałów wybuchowych w Mielcu i aresztowało Józefa Bułasia, Stanisława Mroza, Pawła Rusaka oraz braci Puziów – Bronisława, Lucjana i Pawła.
20 VII – 5 VIII Niemcy mieszkający i urzędujący w Mielcu ewakuowali się w kierunku zachodnim.
25 VII Dla realizacji akcji „Burza” w powiecie mieleckim komendant Obwodu AK Mielec polecił zorganizować trzy większe oddziały pod kryptonimami: „Hejnał” na terenach północno-wschodnich, „Pobudka” w rejonie południowo-wschodnim i „Zawierucha” na terenach zachodnich powiatu.
25 VII W czasie obławy niemieckiej na partyzantów w lasach tuszowskich ciężkie rany odniósł Otto Engelbert – komendant obozu SS w Smoczce.
25 VII Eskadra amerykańskich samolotów Lockheed P-38 i P-51 z 15. Armii Powietrznej USA przez około 30 minut atakowała Flugzeugwerk, lotnisko, stację kolejową i niemieckie wojsko stacjonujące w Mielcu oraz inne obiekty w okolicy. M.in. zniszczono lub uszkodzono wiele samolotów niemieckich i węgierskich oraz sprzętu w transportach niemieckich przemieszczających się koleją i drogami.
29 VII Komenda Obwodu AK Mielec przejęła od oddziału BCh większość zrzutu broni i sprzętu wojskowego dokonanego przypadkowo przez samolot RAF w rejonie Przykopu i Zadusznik 27 VII.
31 VII Patrol Obwodu AK Mielec pod dowództwem „Bystrego” przeprowadził udaną akcję na niemiecki magazyn w Woli Mieleckiej, zdobywając sporą ilość broni, amunicji i sprzętu wojskowego.
31 VII Połączone oddziały AK Władysława Kwarcianego „Małego”, Aleksandra Rusina „Rusala” i Józefa Wałka „Żbika” zdobyły wyrzutnię pocisków V-1 i V-2 w Bliznej.
VII Niemcy zlikwidowali obóz przymusowej pracy (arbeitslager) na terenie Cyranki, obok fabryki lotniczej Flugzeugwerk Mielec i przewieźli więźniów do kopalni soli w Wieliczce, gdzie podjęto produkcję części samolotowych.
VII W czasie likwidacji hitlerowskiego obozu pracy jego komendant Josef Schwammberger osobiście zastrzelił wszystkich Żydów umieszczonych w izbie chorych.
VII Niemcy rozwiązali Baudienst – Polską Służbę Budowlaną.
VII Utworzono Drużynę Szarych Szeregów im. J. Wiśniowieckiego, w skład której weszły zastępy: „Rysie”, „Orły”, „Bobry” i „Wilki”.
1 VIII Oddział AK pod dowództwem Lucjana Woźniaka „Grota-Szczerby” przeprowadził udaną akcję na posterunek niemiecki w Woli Mieleckiej, zdobywając sporą ilość broni i amunicji i aparaturę radiowo-nadawczą.
4 VIII Oddziały radzieckiej 5. Armii Gwardyjskiej zdobyły Dobrynin, Ociekę i po ciężkich walkach Rzochów.
4 VIII Stacjonujące w rejonie Mielca wojska niemieckie rozpoczęły kontruderzenie na linii Mielec–Baranów, ale zostały powstrzymane w okolicach Krzemienicy.
4 VIII Po potyczce oddziału AK „Hejnał” z oddziałem niemieckim w okolicy wsi Hyki-Dębiaki doszło do spotkania komendanta Obwodu AK Mielec rtm. Konstantego Łubieńskiego z dowództwem oddziału radzieckiego, który dotarł do tej miejscowości od strony wschodniej. Wymieniono informacje i potwierdzono gotowość do współdziałania w dalszej walce z wojskami niemieckimi.
5 VIII Radziecki oddział zwiadowczy zaatakował od strony Wisłoki stanowisko niemieckiego karabinu maszynowego na wieży kościoła św. Mateusza i zlikwidował je, ponosząc w tej akcji duże straty. Zginęli dowódca i kilkunastu żołnierzy. Po akcji oddział wycofał się za Wisłokę.
Noc 5/6 VIII Po nocnym ataku oddziału radzieckiego 1. batalionu 23. pułku piechoty 14. Dywizji Pancernej Gwardyjskiej na wschodnią część lotniska FWM i wymianie ognia – ostatni żołnierze niemieccy broniący fabryki ewakuowali się za Wisłokę, a żołnierze radzieccy weszli na teren fabryki i lotniska. W czasie ewakuacji Niemcy niemal całkowicie zniszczyli most na Wisłoce.
6 VIII Oddziały radzieckiej 5. Armii Gwardyjskiej i część oddziału Armii Krajowej „Hejnał” wkroczyły do opuszczonego przez Niemców Mielca.